معرفی صنایع و هنر دستی شیراز

لیست صنایع دستی و سوغات شیراز

از جمله صنایع دستی شیراز که می‌توان بعنوان سوغاتی نیز خریداری کرد می توان به گبه، قالی، گلیم، معرق‌کاری، خاتم‌کاری، سفالگری، منبت‌کاری، کاشی هفت‌رنگ، سرامیک، آینه‌کاری، کاشی معرق، گیوه‌بافی، گچ‌بری، بوریابافی، منبت‌کاری، حصیربافی، نقره‌کاری، قلم‌زنی، مینیاتور، نمدمالی و غیره از صنایع‌دستی هنرهای سنتی میراث کهن و ماندگار معرفی کرد.

ما در ایران مبله سعی بر این داشتیم که اندکی شما را با صانیع دستی زیبای شیراز آشنا کنیم،در ادامه به تفکیک تعدادی از صانیع معروف می‌پردازیم:

هنر گبه بافی

یکی از معروف ترین صنایع دستی شیراز که طرفداران بسیاری دارد، گبه است.جنس گبه از پشم حیوانات اهلی است که از نظر اندازه ۱۰۰ در ۲۰۰ و ۱۱۵ در ۲۰۰ و پرزهای آن به طول حداقل یک سانتی‌متر و سه تا هشت پود در هر ردیف است. و همین اندازه تفاوت بین قالی و گبه را ایجاد کرده است.این صنایع دست بافت به عنوان فرش‌های سنتی و زینتی کوچک و رنگارنگ در منزل استفاده میشود.

خاتم کاری

خاتم‌کاری یکی از قدیمی‌ترین هنر مردم شیرازبوده که این هنر در گذشته روی آثاری مانند منبر مسجد جامع عتیق شیراز با بیش از ۱۰۰۰ سال قدمت و درهای چوب گردو با روکش استخوان از استاد حبیب الله خلق می‌شدند.این خاتم کاری روی زمینه مس و چوب مرغوب با استفاده از مواد اولیه چوب عاج، استخوان، برنج و طلا بوده که هرچه نقش و نگار روی آن‌ها ظریف‌تر و منظم‌تر باشد، ارزش این هنر بیشتر می‌شود. طرح های خاتم :تاجی، طاقی ترنج، ابری لوزی، هفت شمسه، موج، جویی، ابری شش گوش، زنجیره‌ای و غیره به چشم می‌خورد. این هنر با استقبال بسیار خوبی از سمت مسافران داخلی و خارجی برای  جعبه جواهرات، جعبه آرایشی، قاب عکس و …  روبه‌رو است.

معرق‌کاری

یکی از زیباترین و باظرافت‌ترین صنایع دستی شیراز، آثار معرق کاری است معرق در لغت به‌معنای وصله، تکه و رگه است.این تکه‌ها از سنگ، فلز، چوب، پارچه، کاشی و… با روش‌ها و شکل‌ها مختلف کنار یکدیگر که ممکن است رنگی یا معمولی باشد، قرار می‌گیرد.

این هنر معرق در ابتدا تلفیقی از چوب و فلز بود؛ اما معرق‌سازان هنرمند ایرانی به‌جای یک نوع چوب، به استفاده از انواع چوب با رنگ‌های مختلف پرداختند. در حقیقت، معرق با برش‌های چوب به اشکال مختلف معنا پیدا می‌کند و از سال ۱۳۳۴ تنوع رنگی بیشتری در معرق‌کاری به کار گرفته شد و سبک جدیدی با استفاده از مواد شیمیایی به وجود آمد که دیگر محدود به چند رنگ خاص نبود.

هنر مینیاتور

یکی از پررمزوراز ترین هنرهای شیراز، نگار گری یا واژه‌ی فرانسوی آن به نام مینیاتور است.

واژه «مینیاتور» که از دوره سلطنتی قاجار وارد زبان فارسی شد، مخفف کلمه فرانسوی «مینی موم ناتورال» است و به هر نوع هنر ظریفی گفته می‌شود؛

نقاشی مینیاتور با درون‌مایه‌های مفهومی مختلفی نظیر موضوع‌های ملی، هنری، مذهبی، فرهنگی و اجتماعی و غیره انجام می‌شود و حتی در برخی موارد، نقوش تاریخی و موجودات خیالی نیز در آن به چشم می‌خورد. موضوع نقاشی مینیاتور معمولا شامل شکار و شکارچیان، حیوانات مختلف، سیمرغ و اژدها، فرشتگان، اتفاقات مهم تاریخی و... است. گاهی اوقات نیز از مینیاتور برای تزیین حاشیه اشعار و نوشته‌های کتب خطی استفاده می‌شود.یکی از معروف ترین آثار مینیاتوری ، نقاشی گل و مرغ است.

ظروف نقره کاری

یکی از خاص ترین آثار هنری،نقره کاری شیراز، از روزگاران گذشته در این دیار رواج داشته است. آثار نقره‌کاری‌شده زیادی در تپه سیلک یافت شده. این اشیا نشان‌دهنده آن است که نیاکان ما توانایی پالایش و استخراج نقره را داشته‌اند و می‌توانستد با این فلز اشیای فوق‌العاده زیبایی بسازند. این آثار هنری در نقش‌های بسیار بیشمار وجود دارند که می‌توانیم به نقوش پادشاهان هخامنشی، اسطوره‌های شاهنامه، گل‌های سرخ و نرگس، لیلی و مجنون، فَروهر و... اشاره کنیم. محال ممکن است این اثر را تماشا کنید و مبهوت ظرافت آن نشوید.مسافران داخلی و خارجی با خرید انواع زیور آلات، لوازم دکوری و تزئینی، شمعدان و غیره ...،یک یادگاری خاص را از شهر زیبای شیراز با خود میبرند.نقره‌کاری شیراز دارای عیار بالای ۹۰ است و از همین رو، قیمت بالاتری نسبت به آثار هنری مشابه در سایر استان‌ها دارد.

خاصیت میکروب‌کشی نقره آن را ویژگی‌های منحصربه‌فرد کرده و اگر آبی درون ظرف نقره بریزید، به‌هیچ‌وجه کثیف نخواهد شد و همیشه می‌توان آن را نوشید.

شیشه گری

شیشه گری هم یکی دیگر از منحصربه فرد ترین صنایع دستی شیراز است که با حرارت‌دادن شیشه ساخته میشود. در شیشه گری ابتدا  با حرارت دادن ماده شیشه (سلیس) و سپس با ابزارها و غالب‌های مختلف اشیای جدیدی مانند گلدان، قوری، بطری، گلاب پاش، ظروف آزمایشگاهی و... خلق می‌کنند. شیشه گری  از  4 هزار سال پیش در کشورهای مختلفی مانند مصر قدمت داشته است.

میناکاری

مینا کاری یک از جلوه‌دهندترین هنر ها بر روی طلا، مس، نقره، استیل، آلومینیوم، مفرغ، برنج و برنزاست.این صنایع از زمان  صفویه تاکنون اهمیت زیادی داشته است.برای تهیه یک اثر، فلزی به‌شکل و اندازه مورد نظر ساخته می‌شود و پس از آن لعاب سفیدرنگی به نام لعاب آستر روی آن می‌آید. بعد آن را در کوره‌ای با حداکثر حرارت ۷۵۰ درجه سانتی‌گراد قرار می‌دهند و در ادامه از کوره خارج می‌کنند و با لعاب مرغوب‌تری می‌پوشانند و مجددا در کوره می‌گذارند. لعاب‌کاری معمولا چندین بار تکرار می‌شود. پس از طی این مراحل، میناکار روی فلز لعاب‌دیده، طرح و نقش می‌اندازد. ظروف مینایی بعد از نقاشی، به کوره فرستاده می‌شوند تا رنگ‌ها به‌شکل مطلوب درآیند.

نمدمالی

نمدمالی از قدیمی‌ترین شیوه‌های تهیه زیرانداز به حساب می‌آید. نمدمال باید زور بسیار زیادی داشته باشد تا بتواند بهترین نمد را بسازد. در نمدمالی، از پشم گوسفند و الیاف بلند با استفاده از رطوبت و حرارت تاروپود نمد در هم گره می‌خورد.برخی از افراد برای کیفیت بیشتر نمد از صابون و زرده تخم‌مرغ استفاده می‌کنند. به دلیل سریع آماده شدن نمد، از هزینه کمتری نسبت به سایر صنایع برخوردار است.

از کاربردهای دیگر میتوان در تهیه کلاه، بالاپوش، پاپوش، لباس چوپان و... استفاده کرد. نمدها معمولا بدون درز و دوخت هستند و علاوه بر شکل ساده، به‌صورت نقش‌دار نیز تهیه می‌شوند. رنگ‌آمیزی نمد در گذشته محدود به رنگ‌های طبیعی پشم بود؛ اما امروزه رنگ‌‌های گوناگونی مانند قرمز، آبی، زرد ، نارنجی و... نیز در آن به کار می‌رود.

قلم‌زنی

یکی از جذاب ترین هنرها، قلم زنی است که به دوران سکاها برمیگردد. یکی از زیباترین اشیا یافته‌شده، جام طلا حسنلوست. قدمت این جام به سال ۱۳۳۶ باز می‌گردد و روی آن نقوش زیبایی حکاکی شده است.مجموعه‌ جام‌های طلا مارلیک هم از شگفتی‌های قلم‌زنی به‌ شمار می‌رود.

قلمزنی بر روی فلزات طلا، نقره، مس و برنج با استفاده از قلم و چکش‌های مخصوص صورت می‌گیرد. در شیراز قلمزنی شیوه‌های زمینه پر، شیوه عکسی، شیوه مشبک، شیوه برجسته انجام میشود. از آثار هنر مندان شیرازی میتوان به طرح‌های زیبایی از تخت جمشید تا گل و مرغ و تصاویری از شاهنامه اشاره کرد.

حصیربافی

هنر جذاب محلی حصیربافی از هنرهای بومی ایران و بسیاری از نقاط جهان است. که از طریق بافت و گره زدن الیاف گیاهی به یکدیگر، خلق شده است. سلیقه‌ی هنری فرد بافنده و استفاده از انواع الیاف رنگارنگ، به تنوع این محصول ساده‌ی بومی می‌افزاید. برای تهیه‌ی حصیر از برگ نخل، نی، ترکه‌های نازک بید ساقه‌ی گندم یا برنج، استفاده میشود.

امیدوارم توانسته باشیم صنایع دستی، عروس رنگین شهرهای ایرانی،شیراز عزیزمان را به خوبی معرفی کرده باشیم.میتوانید برای آشنایی بیشتر، مقاله های دیگر ایران مبله را بررسی فرمایید.

 اجاره اپارتمان و منزل مبله